نظام حکمرانی و اداره کشور
گروه ” نظام حکمرانی و اداری “، با نگاهی کلان‌تر به ساختارهای حکمرانی توجه دارد. با شناخت جایگاه هر ساختار تلاش میکند تا نقش آن را در حل مسائل درک کند و با توجه به ظرفیت‌های آن، با هدف اثربخشی و بهبود عملکرد، فرایندهای مربوطه را با کمک پایش ساختاری بازتعریف و طراحی کرده و در مسیر حرکت آنها به سمت ایران پیشرفته یاریگر باشد.
اندیشکده سروا با ارائه خدمت “مسئله‌یابی عمومی و طراحی شبکه مسائل” به، در تلاش است تا به طور دقیق و جامع، مشکلات و چالش‌های کلان کشور را شناسایی و تحلیل کند. این خدمت نه تنها به تشخیص مشکلات موجود می‌پردازد، بلکه ارتباطات و تعاملات میان مسائل مختلف را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد تا تصویری کامل و سیستماتیک از چالش‌های پیش رو فراهم کند.
اجزاء و زیر خدمات:
- جمع‌آوری داده: استفاده از روش‌های مختلف مانند نظرسنجی‌ها، مصاحبه‌های عمیق تحلیل اسناد و داده‌های آماری.
- تحلیل داده‌ها: بهره‌گیری از ابزارهای تحلیل داده‌های کمی و کیفی برای شناسایی الگوها و روندهای موجود در مسائل مختلف.
تعریف معیارهای - اولویت‌بندی: تعیین معیارهایی مانند تاثیرگذاری بر جامعه، قابلیت حل مسئله، و هزینه‌های مرتبط با عدم حل مسئله.
انتخاب مسائل کلیدی: بر اساس معیارهای تعیین‌شده، مسائل کلیدی و بحرانی شناسایی و اولویت‌بندی می‌شوند. - نقشه‌برداری روابط بین مسائل: شناسایی و ترسیم روابط علت و معلولی و تعاملات بین مسائل مختلف. این مرحله شامل استفاده از نمودارها و دیاگرام‌ها برای نمایش ارتباطات بین مسائل است.
- تحلیل سیستماتیک: بررسی چگونگی تأثیرگذاری مسائل بر یکدیگر و تحلیل سیستماتیک برای فهم بهتر از پیچیدگی‌ها و روابط بین آنها.
- ارائه گزارش جامع: تهیه گزارشی جامع که شامل یافته‌های کلیدی، تحلیل‌ها، و شبکه مسائل است. این گزارش به زبان ساده و قابل فهم برای مسئولین و تصمیم‌گیران تهیه میشود.
- پیشنهادات و راهکارها: ارائه پیشنهادات و راهکارهای عملی برای حل مسائل شناسایی‌شده و بهبود وضعیت موجود.
خدمت “مسئله‌یابی عمومی و طراحی شبکه مسائل” کمک میکند تا با داشتن دیدی جامع و سیستماتیک نسبت به مشکلات و چالش‌های کشور، تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تری داشته باشند و با اجرای راهکارهای موثر، به بهبود شرایط و افزایش کارایی و بهره‌وری دست یابند. این خدمت با شناسایی ریشه‌ای مشکلات و ارائه تحلیل‌های جامع، نقش مهمی در ارتقای کیفیت حکمرانی و مدیریت کشور ایفا میکند.
اندیشکده سروا با ارائه خدمت “۲. آینده پژوهی و سناریونگاری” در تلاش است تا به تصمیم‌گیران کمک کند که با نگاهی جامع و مبتنی بر داده‌ها و تحلیل‌های علمی، به بررسی آینده پرداخته و برای مواجهه با چالش‌ها و فرصت‌های احتمالی آماده شوند. هدف این خدمت، تجهیز نهادهای دولتی و حاکمیتی به ابزارها و روش‌هایی است که امکان برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری استراتژیک را در شرایط نامعلوم فراهم میکند.
اجزاء و زیر خدمات:
- تحلیل روندهای موجود: بررسی و تحلیل روندهای اجتماعی، اقتصادی، فناوری، زیست‌محیطی، و سیاسی که ممکن است بر آینده تأثیر بگذارند.
- مطالعات تطبیقی: مطالعه تجربیات کشورهای دیگر و بررسی سناریوهایی که در جوامع مشابه به وقوع پیوسته‌اند.
- تعریف متغیرهای کلیدی: تعیین عوامل کلیدی که بیشترین تأثیر را بر آینده خواهند داشت، مانند تغییرات جمعیتی، نوآوری‌های فناوری، تغییرات اقلیمی، و تحولات سیاسی.
- تحلیل تأثیرات متقابل: بررسی چگونگی تأثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر و شناسایی تعاملات و پیوندهای بین آنها.
- طراحی سناریوهای پایه: ایجاد سناریوهای مختلف بر اساس ترکیبات مختلف از عوامل کلیدی شناسایی‌شده. این سناریوها می‌توانند شامل بهترین حالت، بدترین حالت، و حالت‌های محتمل دیگر باشند.
- تحلیل حساسیت: بررسی حساسیت هر سناریو نسبت به تغییرات در متغیرهای کلیدی و تحلیل پیامدهای احتمالی هر سناریو.
- تهیه گزارش جامع: ارائه گزارشی که شامل تحلیل‌های انجام‌شده، سناریوهای تدوین‌شده، و نتایج پیش‌بینی‌ها باشد.
- پیشنهادات و راهکارها: ارائه توصیه‌های عملی برای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی استراتژیک بر اساس سناریوهای مختلف.
خدمت “آینده‌پژوهی و سناریونگاری” این امکان را فراهم میآورد که با نگاهی دقیق و علمی به آینده، برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و استراتژیک انجام دهند. این خدمت با فراهم کردن ابزارهای تحلیلی و سناریوهای مختلف، به تصمیم‌گیران کمک میکند تا با شناخت بهتر از فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو، سیاست‌های کارآمدتر و مؤثرتری اتخاذ کنند. این خدمت می‌تواند به بهبود کارایی و اثربخشی نظام حکمرانی و مدیریت کشور کمک شایانی کند.
حکمرانی نرم به معنای استفاده از ابزارها و روش‌های غیرسخت‌افزاری و مبتنی بر تعاملات اجتماعی و فرهنگی برای دستیابی به اهداف حکومتی و مدیریت کشور است. این نوع حکمرانی بر اساس تعاملات سازنده، مشارکت عمومی و استفاده از نفوذ نرم در جهت بهبود عملکرد و اثرگذاری سیاست‌ها است. اندیشکده سروا به نهادهای عالی حکومت در ایران کمک میکند تا اصول حکمرانی نرم را شناسایی، مصداق‌یابی و به کار گیرند.
اجزاء و زیر خدمات:
- مطالعات بنیادین و نظری: تعریف دقیق حکمرانی نرم و تفاوت‌های آن با حکمرانی سخت. بررسی نظریات و مدل‌های مختلف حکمرانی نرم.
- مطالعات موردی: بررسی نمونه‌های موفق حکمرانی نرم در کشورهای مختلف و تحلیل راهبردهای به کار رفته.
- شناسایی ابزارهای حکمرانی نرم: شناسایی و بررسی ابزارهای ارتباطی، فرهنگی ، آموزش و …
- مصداق‌یابی در حوزه‌های مختلف: بررسی نقش و تاثیر هر یک از ابزارهای حکمرانی نرم در موضوعات مختلف
- طراحی سیاست‌های حکمرانی نرم: تهیه و تدوین سیاست‌ها و راهبردهایی که موجب تقویت حکمرانی نرم می‌شوند.
- برنامه‌ریزی عملیاتی: طراحی برنامه‌های عملیاتی برای اجرای سیاست‌های حکمرانی نرم و پایش و ارزیابی نتایج آن.
خدمت “حکمرانی نرم و مصداق‌یابی آن” به حاکمیت این امکان را می‌دهد که با استفاده از ابزارها و روش‌های حکمرانی نرم، تعاملات سازنده‌تری با مردم و جامعه بین‌المللی برقرار کنند. این رویکرد نه تنها به افزایش مشروعیت و مقبولیت حکومت کمک میکند، بلکه موجب افزایش مشارکت عمومی و بهبود عملکرد سیاست‌ها و برنامه‌های حکومتی میشود. با بهره‌گیری از حکمرانی نرم، می‌توان به تحقق اهداف بلندمدت و پایدار در عرصه‌های مختلف حکمرانی دست یافت.
شناسایی، آسیب‌شناسی و تدوین برنامه‌های راهبری و عملیاتی یکی از خدمات اندیشکده سروا است. هدف اصلی این خدمت، کمک به نظام برنامه ریزی کشور برای بهبود و ارتقاء برنامه هاست. این خدمت با بهره‌گیری از روش‌های علمی و تجزیه و تحلیل دقیق، به نهادهای حاکمیتی امکان می‌دهد تا برنامه‌های راهبردی و عملیاتی خود را شناخته و در صورت نیاز، برنامه های راهبری و عملیاتی مؤثر و قابل اجرا تدوین کنند.
اجزاء و زیر خدمات
شناسایی مشکلات و نیازها
تحلیل محیطی: بررسی و تحلیل محیط داخلی و خارجی نهادها برای شناسایی چالش‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها.
تحلیل مسائل و راهکار: بررسی و تحلیل شبکه مسائل ناظر به موضوعات مختلف و یافتن راهحل برون‌رفت
تدوین برنامه راهبردی
- تعیین اهداف بلندمدت و استراتژی‌های کلی برای حل مشکلات و بهبود عملکرد.
- تعیین اولویت‌ها و تدوین راهبردهای کلان برای دستیابی به اهداف مطرح.
- تعیین شاخص‌های عملکرد قابل اندازه‌گیری برای ارزیابی پیشرفت برنامه.
تدوین برنامه عملیاتی
- تبدیل راهبردها به اقدامات و برنامه‌های عملیاتی کوتاه‌مدت.
- تخصیص منابع، زمانبندی و تعیین مسئولیت‌ها برای هر اقدام.
- تدوین طرح کامل اقدامات با شناسایی مراحل وظیفه‌ای، منابع مورد نیاز، و زمانبندی
خدمت “شناسایی، آسیب‌شناسی و تدوین برنامه‌های راهبری و عملیاتی” کمک میکند تا با شناسایی دقیق مشکلات و نقاط ضعف، برنامه‌های راهبردی و عملیاتی مؤثری برای بهبود عملکرد و دستیابی به اهداف کلان تدوین شود. این خدمت با بهره‌گیری از روش‌های علمی و تحلیل دقیق، به نهادها امکان می‌دهد تا با بهره‌وری بالا و استفاده بهینه از منابع، به اهداف توسعه‌ای و بهبود مستمر دست یابند.
نگاشت نهادی و تحول ساختاری و فرآیندی یکی از خدمات کلیدی اندیشکده سرواست که در دو رویکرد موضوع محور و دستگاه محور ارائه میشود. این خدمت به شناسایی نهادها، تحلیل نقش‌ها و روابط میان آنها، و پیشنهاد تغییرات ساختاری و فرآیندی جهت بهبود عملکرد و هماهنگی درون و بین نهادهای دولتی، حاکمیتی و سایر بازیگران می‌پردازد.
اجزاء و زیر خدمات:
شناسایی و تحلیل نهادها: شناسایی کلیه نهادهای مرتبط با حوزه مورد نظر، تحلیل نقش‌ها، وظایف، مسئولیت‌ها و اختیارات هر نهاد و بررسی روابط و تعاملات بین نهادها و شناسایی نقاط قوت و ضعف.
طراحی نقشه نهادی: ترسیم نقشه نهادی با استفاده از ابزارهای بصری جهت نمایش ساختار و روابط بین نهادها و همچنین شناسایی تداخل‌ها، شکاف‌ها و نقاط نیازمند بهبود در ساختار موجود.
تحلیل و بهبود فرآیندها: شناسایی و مستندسازی فرآیندها و تحلیل کارآمدی و اثربخشی آنها با استفاده از ابزارهای مدیریت فرآیند. همچنین پیشنهاد بهبودها و تغییرات جهت ساده‌سازی و بهینه‌سازی فرآیندها.
ارائه طرح های تحول ساختاری: پیشنهاد ساختارها و نهادهای جدید با هدف رفع تداخل‌ها و بهبود هماهنگی
نگاشت نهادی و تحول ساختاری و فرآیندی، فرآیندی استراتژیک و ضروری برای کشور است که به دنبال بهبود کارایی و اثربخشی حکمرانی میباشد. این خدمت با شناسایی نقاط ضعف و قوت ساختارها و فرآیندها، ارائه نقشه‌های بهینه و پیشنهاد تغییرات اساسی، به نهادها کمک میکند تا به شیوه‌ای هماهنگ‌تر و کارآمدتر عمل کنند. در نهایت، این تحول ساختاری و فرآیندی به بهبود خدمات عمومی و افزایش رضایت شهروندان منجر میشود.
مدیریت و ارتقاء سرمایه انسانی یکی از خدمات کلیدی اندیشکده ماست که به نهادهای عالی حاکمیت کمک میکند تا بهره‌وری و کارایی نیروی انسانی خود را بهبود بخشند. این خدمت به شناسایی، توسعه و بهره‌برداری بهینه از سرمایه انسانی می‌پردازد تا عملکرد سازمان‌ها و نهادهای حاکمیتی را ارتقا دهد.
اجزاء و زیر خدمات:
- گردآوری و تحلیل داده های مربوط به سرمایه انسانی
- آسیب شناسی و تحول در نظام برنامه‌ریزی منابع انسانی
- آسیب شناسی و تحول در نظام جذب و استخدام و قراردداد های کاری
- آسیب شناسی و تحول در نظام آموزش و توسعه
- آسیب شناسی و تحول در نظام ارتقا و انتصاب
- آسیب شناسی و تحول در نظام جبران خدمات کارکنان دولت
مدیریت و ارتقاء سرمایه انسانی نهاد های عمومی این امکان را می‌دهد که شایسته گزینی در کشور افزایش یابد و انگیزش کارکنان بیشتر شود. با برنامه ریزی صحیح منابع انسانی، طراحی نظام درست جبران خدمات و آموزش و توسعه کاکنان مسیر دستیابی نهادها به اهداف خود هموار تر میشود و خدمات بهتری به جامعه ارائه دهند.
در دنیای امروز، مشارکت مردمی به عنوان یکی از ارکان اصلی حکمرانی خوب شناخته میشود. اندیشکده ی سروا با ارائه خدمات “ظرفیت‌یابی و طراحی مشارکت‌های مردمی در حکمرانی”، در تلاش است تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی، فرآیندهای حکمرانی و سیاستگذاری را بهبود بخشیده، کارایی و کارآمدی را ایجاد نموده و اعتماد عمومی را افزایش دهد.
اجزاء و زیر خدمات
شناسایی ظرفیت‌های مردمی
شناسایی بسترهای عام مشارکت: بررسی و تحلیل زیرساخت‌ها و فرصت‌های موجود برای مشارکت عمومی در فرآیندهای حکمرانی
شناسایی بسترهای خاص مشارکت: شناسایی گروه‌ها و جوامع خاص و مبتنی بر هر حوزه که می‌توانند نقش مؤثری در فرایند حکمرانی ایفا کنند.
طراحی و اصلاح سازوکارهای مشارکت
اصلاح سازوکارهای موجود: بهینه‌سازی فرآیندهای فعلی برای تسهیل مشارکت مردمی و افزایش شفافیت و پاسخگویی دولتها
دستیابی به مدلی کارآمد از مشارکت مردمی در حوزه های اثرگذار اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی و سیاسی
تدوین برنامه‌ها و سیاست‌های مشارکتی در حوزه های مختلف: ایجاد برنامه‌هایی که تعاملات مؤثر بین مردم و نهادهای حکومتی را تقویت کنند.
اجرای پروژه‌های مشارکتی
همکاری با گروه‌های مردمی: طراحی و اجرای پروژه‌های مشترک با مشارکت فعال مردم در حوزه‌های مختلف
هوشمندسازی حکمرانی به معنای به کارگیری فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی در فرآیندهای حکومتی و مدیریتی است تا شفافیت، پاسخگویی و بهره وری دولتها بهبود یابد. اندیشکده سروا در لایه راهبری -و نه فنی-این موضوع قرار گرفته است و در تلاش است تا کیفیت حکمرانی را در عرصه های گوناگون به واسط این دانش جدید، ارتقا بخشد.
اجزاء و زیر خدمات
راهبری کلان هوشمندسازی حکمرانی
- شناسایی و عارضه یابی زیرساخت های هوشمندسازی: بررسی الزامات زیرساختی جدید برای توسعه حکمرانی هوشمند و شناسایی نقاط ضعف زیرساخت های موجود در کشور
- بازنگری و عارضه یابی برنامه های راهبری هوشمند سازی: مطالعه و آسیب شناسی قوانین، مقررات بخشنامه ها و برنامه های کلان مرتبط با هوشمند سازی و دولت الکترونیک
- تحقیق در زمینه فناوری‌های جدید: پژوهش در مورد فناوری‌های پیشرفته‌ای که می‌توانند در هوشمندسازی دولت مفید باشند، مانند هوش مصنوعی، بلاک‌چین، اینترنت اشیا و تحلیل داده‌ها.
راهبری موضوعی هوشمند سازی حکمرانی
- مصداق یابی هوشمند سازی: بررسی موضوعات مختلف کشور و مسائل مرتبط با آن به غرض به کارگیری و کاربردی سازی فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی در آنها
“مدیریت و ارتقا بهره وری عمومی” یکی از خدماتی است که در اندیشکده سروا ارائه میشود. این خدمت در دو لایه قابل تحلیل است. ۱. بهره وری ملی ۲. بهره وری موضوعی. در لایه اول، کلان روند ها و ضوابط و نهاد های موثر بر بهره وری مورد تجزیه و تجزیه و تحلیل قرار میگیرید. اما در بهره وری موضوعی بر موضوعات خاصی تمرکز شده (مثل انرژی) و مطالعات و بررسی ها ناظر به هر یک از آنها انجام میشود.
اجزا و ریز خدمات:
- آسیب و شناسی و شناسایی نقاط گلوگاهی بهره وری ملی و موضوعی
- پایش، تحلیل آسیب شناسی و تدوین برنامه های ملی بهره وری
- پایش، تحلیل آسیب شناسی و تدوین برنامه های موضوعی بهره وری
- پایش و تحلیل نهاد های مرتبط با بهره وری ملی و موضوعی
توسعه سلامت اداری علاوه بر آنکه باید در سطح سازمانی و دستگاه‌محور پیگیری شود، نیازمند راهبری در سطح کلان نیز هست. کلان روند ها و ضوابط و نهاد های درگیر در این امر عناصری هستند که در نقش موثری در ارتقاء شفافیت و مبارزه با فساد دارند. اندیشکده سروا در این خدمت در تلاش است که این عناصر را شناسایی، تحلیل و آسیب شناسی نماید و راهکار های مقتضی را برای نهاد ملی و بخشی ارائه نماید.
اجزاء و زیر خدمات
- شناسایی داده های مهم و کلیدی کلان برای انتشار عمومی
- شناسایی مصادیق تعارض منافع در کشور و ارائه راه حل آنها
- آسیب شناسی ضوابط و قواعد مبارزه با فساد و تخلفات اداری
- بررسی و ترویج فناوری های نوین مبارزه با فساد
نظارت و ارزیابی یکی از ارکان اساسی و مهم در چرخه خط مشی گذاری و حکمرانی کشور است. دولت و نهاد حاکمیت علاوه بر آنکه باید به تفکیک هر دستگاه سیستم نظارت و ارزیابی مناسبی را تعبیه کند، لازم است که یک نظام نظارت و ارزیابی کلان و جامع برای مجموع خود به عنوان یک سیستم واحد طراحی نماید و همچنین نیازمند یک چنین سازوکاری به تفکیک موضوعات بین دستگاه است. اندیشکده سروا در صدد است تا نقش بازو مشورتی را برای دولت در این زمینه ها فراهم آورد.
ریز موضوعات و خدمات
- ارائه گزارش های مصداقی و موضوعی نظارت و ارزیابی
- پایش و تنقیح نظامات مرتبط با نظارت و ارزیابی دولت و حاکمیت
- آسیب شناسی وضعیت نظارت و ارزیابی عمومی کشور
- نگاشت نهادی دستگاه های نظارتی و آسیبت شناسی این شبکه
- مطالعه الگو ها و فناوری ها نوین نظارت و ارزیابی
در این بخش اندیشکده سروا در تلاش است با مفاهیم، مکانیزم ها و دانش ها روز آشنا شود بررسی کند که برای ارتقا و بهبود نظام حکمرانی و اداری کشور چه حرف ها و ایده های نو و جدیدی در سطح دنیا در حال تولید و بهره برداری است. همچنین تلاش میکند تا خود، مستقلا در این زمینه بیاندیشد و الگوهای نوین بومی را متناسب با فرهنگ و جغرافیا کشور خودمان تولید کند.